XIII Festival de Polifonía e Habaneras Cambre, 2 de xullo de 2011
Na viciña parroquia de San Cibrán de Bribes criouse en 1995 a Coral "O Adro", dirixida desde entón por Luisa Armesto Ramón, quen pouco despois cofundaría a nosa coral. Actuamos con eles nas festivais de Habaneras que decorren no mes de xullo e no festival de panxoliñas no Natal, alén da participación na celebración dos seus décimo e undécimo aniversarios en 2005 e 2006, respectivamente. En varias ocasións unimos nuestras voces quer para unha peza solta quer para toda a sesión, polo que reina entre as duas agrupacións un grande ambiente de camaradería. O seu repertorio abranxe os temas corais galegos, españóis e latinoamericanos.
Membros das corais de Bribes e Cambre no Concerto de Panxoliñas
que decorreu en xaneiro de 2014 na igrexa de Cambre.
Cantando no VIII Festival de Polifonía e Habaneras, xullo 2006
Título: "Muradana" Letra: Coplas populares Música: Popular / Manuel Rey Posse Ano: s. XIX / meados e finais (?) s. XX Arranxo: Ángel Viro Xénero: Pot-pourri/Moiñeira País: Galiza
COMENTARIO
Este tema parece un pot-pourri (ou popurrí) de tres temas muito populares: primeiro, o "Lévame, lévame", nun comezo "Moiñeira de Vilagarcia", que é atribuído a Manuel Rey Posse (Vilagarcia, 1890-1952); segundo, as coplas dedicadas á "Carballeira de San Xusto", un dos lugares sacros mais emblemáticos da Galiza; e terceiro, o tamén popularísimo "Polo río abaixo...", cuxo retrouso aparece noutras cantigas e do que descoñecemos calquer dado de autoría ou data.
O programa No bico un cantar, da Televisión Galega, dedicou o capítulo do pasado 1 de marzo ao "Lévame, lévame", cuxo video fica disponíbel no seu web. Luis Tobío Campos (Brión, 1861-Compostela, 1943), correspondente de Rosalía de Castro, recolleu na sua precoz Colección de Cantigas da Mahia [Amaia] (1880) a famosísima e saudosísima estrofe nuclear da Carballeira de San Xusto (o artigo da Wikipedia compila até sete estrofes):
Carballeira de San Xusto,
carballeira derramada;
naquela carballeiriña
perdín a miña navalla.
Supoñemos que o mestre Manuel Ángel Viro Caamaño, fundador (1965) e actual director da Coral Polifónica do Centro Artístico Sportivo de Ponteareas, fixo o acoplamento e os correspondentes arranxos musicais. Na páxina da Federación Coral Galega atribúese a música da "Muradana" a "Ángel Viro-Rafael P?" [sic] e os arranxos a SATB. Descoñecemos o sentido do título, pois as letras dos temas os relacionan con lugares ben afastados de Muros, como Vilargarcía, na ría de Arousa, ou a parroquia de San Xurxo de Sacos, no Concello de Cotobade. En galego "muradana" é tamén o "mantelo ou avental que usaban as mulleres" (Estraviz ).
Após muito tempo sen interpretala en público, a incluimos no programa para o último Festival de Primavera. É tema animoso e variegado, que move a cantar en grupo, e que xunta, co fio do amor, tres, montañesa, fluvial e mariñeira, das múltiples facianas da terra galega.
LETRA
Eis a parte da letra que interpretamos as mulleres:
A imaxe acima é unha fotografía tirada pola fotógrafa norteamericana Ruth Matilda Anderson que percorreu as zonas rural e mariñeira da Galiza en duas campañas entre os anos 924 e 1925 enviada pola Hispanic American Society para capturar o mundo que a modernidade estaba a banir. The Hispanic Society of Americana e a Xunta da Galiza coeditaron en 1998 unha recompilación dunhas 5000 fotografías intitulada Ruth Matilda Anderson Fotografias de Galicia 1924-1925.
Juan María García Blanco, 'Garai', membro veterano da Coral, da que é animoso presidente desde xaneiro, ten unha longa e variegada experiencia musical e deportiva, chegando a cantar coa Coral de Betanzos na catedral de Notre-Dame de París.
*******
Onde
decorreu a túa infancia?
En Betanzos
A que
te dedicaches na túa vida laboral?
Traballei na construción.
XIV Aniversario da Coral, Cecebre outubro 2012 - XII Aniversario, Cecebre outubro 2010
Desde
cando moras en Cambre?
Desde o ano 1994, há xusto vinte anos.
En que
actividades sociais participas alén do Coro?
En diversas ocupacións deportivas, agora mais ben labores organizativas e directivas, como o equipo de fútbol de Betanzos (antigo Brigantium), campeonatos de chave, comisións de festas, etc.
Interpretando a "Mazurca" de El último romántico con Olga, Ramón e Marién, Cecebre, outubro 2012.
Facendo de can no "Coro de doctores" de El rey que rabió, Sada, outubro 2012
ORIXE DOS APELIDOS
Cartografía dos Apelidos de Galicia - Instituto da Lingua Galega - USC
Distribución de "García" Distribución de "Blanco"
"García", considerado por muitos de orixe basca (*Hartze-a. "o urso"), é, segundo Higino Martins Estevez (As tribos calaicas, 2008), un "celtismo cedo romanizado, frequente em Navarra por aí o céltico ter sido uma velha língua franca. Vem de garça, ave de grande valor simbólico ainda na Idade Média; de bom agoiro e inimiga da serpente, cf. os bestiários medievais, que a exalçam. Coromines provou garça vir de *KARKIIĀ, com a passagem latina de K’- para G-. Garcia vem de *KARKÍDIĀ “garçalidade”." Mais información en Apelidos de Galicia.
"Blanco", palabra xermánica que substitúe o latino "albo", é um apelido galego cuxa forma mais genuina sería "Branco". Abunda na Ribeira Sacra (Xunqueira de Espadañedo, Esgos) e na Serra de Queixa (província de Ourense), tendo un segundo foco no ocidental coruñés (Val do Dubra, Zas). Na Galiza bracarense documéntanse as ocorrencias mais antigas (s.XIV). Probabelmente teña a sua orixe nun alcume (motivado pola cor pálida da persoa ou pola cor do cabelo) [Apelidos de Galicia]. O plural "Blancos" tem seguramente base toponímica. Unha parroquia e diversos lugares da Galiza denomínanse "Os Blancos".
Xunto Olga e Marién, interpretando "Viva Madrid que sí, que sí, que sí...", Cecebre agosto 2012
Que te motivou para entrares na Coral?
Sempre gostei muito de cantar.
Que
pensa a túa familia da túa implicación no Coro?
Xa sabem que eu gosto de participar en muitas actividades. Miña dona asiste a todas as representacións e mesmo nos acompaña nas viaxes. Alén das festas de confraternización.
Coa sua dona no xantar de Entroido, febreiro 2014 - De xantar en Cela cuns amigos, setembro 2012
Tiñas
algún tipo de experiencia musical cando
entraches na Coral?
Sí, estive muitos anos na Coral de Betanzos.
Que é
do que mais gostas das actividades que desenvolvedes?
Todo. Mas, alén de cantar, as viaxes e coñecer xente.
Como afrontas a nova etapa como presidente?
Con muita ilusión.
Cres
que as actividades da Coral receben suficiente recoñecimento e apoio
institucionais?
Podían recibir mais...
Interpretando "los ratas" no Fórum Metropolitano da Cruña (xuño 2012), con viseira clara entre Alberte e José Maria
Representación de "Non chores Sabeliña" en Friol (1952). Fonte: Solovoces.com
COMENTARIO
Esta obra non foi só a última da primeira xeira da zarzuela galega, que comezara en 1886 con "Non máis emigración!", senón que o seu texto foi o primeiro libro publicado en galego na Galiza após o estouro da Guerra Civil en 1936. O libretista foi Xosé Trapero Pardo, director, na altura, do xornal EL Progreso de Lugo. O autor da música foi Gustavo Freire Penelas, compositor con afinidades galeguistas que puido inspirarse nunha plegaria de Vicente García Julbe, Mestre de Capela na Catedral de Lugo. "Segundo di o propio libreto, a obra foi concibida como unha obra para afeccionados, polo que as dificultades técnicas non son grandes. O papel principal na obra recae no coro" [Wikipedia]. A obra foi estreada polos coros lucenses Frores e Silveiras e Cántigas e Aturuxos en 11 de febreiro de 1943. O Orfeón Unión Ourensana representa a obra no Teatro "Rosalía de Castro" da Cruña en 1943, onde puido participar o viciño de Vila Boa Manuel Valentín Fernández Láuzara, “Martinete”. Conclúe Daniel Salgado o seu artigo sobre "Las zarzuelas del galleguismo":
Fue precisamente ese el año [1936] que marcó el inicio del fin de la zarzuela gallega. La desactivación política de aquella escena musical llegó no por la prohibición idiomática, sino por la vía de la enxebrización. “En 1942 estrenaron ¡Non chores Sabeliña!, pero la trama ya era de irrisión, burlesca”, aclara Jurado, “a pesar de que la música la había compuesto un represaliado, Gustavo Freire”. El elevado coste de producción del género, en plena y agónica posguerra, acabó por finiquitarlo.
- Xulio Pardo de Neyra, "¡Non chores, Sabeliña!, a primeira zarzuela da cultura galega. Achegamento filolóxico á primeira obra galega da literatura de Posguerra", en Gustavo Freire na Galiza da Época Nós: Literatura e nación na articulación da música galega contemporánea (2008)
- Carlos Pereira Martínez, "Homenaxe a 'Martinete'" [El Entorno Metropolitano, nº 20, setembro de 2000], en Miradoiro da ría. Artigos en El Metropolitano e El Entorno Metropolitano 1999-2001, A Coruña 2001, Nº 10, pp. 30-2. [PDF]
Coral Tierras Altas de Sanabria y Carballeda (Zamora)
Coral Polifónica "Marusía" (Bueu).
CRÓNICA
Por continuar convaleciente dunha operación non puiden asistir ao Concerto das Letras Galegas que decorreu na igrexa parroquial de San Martiño de Bueu, onde compartimos cenario con corais das Rias Baixas e das comarcas zamoranas da Seabra e de Carballeda, a primeira muito vinculada histórica e culturalmente à Galiza, e a segunda cun topónimo de orixe galega. O local agradou pola acústica e a amplitude. O convivio prolongouse até case a unha da madrugada. De momento non teño mais información sobre o Concerto e a xornada, que, segundo a breve crónica no Facebook, foi un éxito de público e de calidade musical e humana, polo que dou por fechada esta postaxe.
Este sábado 17 de Maio participaremos no Concerto das Letras Galegas 2014 que se celebrará na Igrexa parroquial de San Martiño de Bueu a partir das 21:00 h. As outras corais participantes son o Coro San Xulián (Marín), a Coral Polifónica Atlántida de Matamá (Vigo), a Coral Tierras Altas de Sanabria y Carballeda (Zamora) e os anfitrións da Coral Polifónica "Marusía" (Bueu).
Coral Polifónica Marusía (Bueu)
Coral Polifónica Don Diego de Muros
Coral Polifónica Endesa (As Pontes)
Coral Polifónica Santa María de Cambre
COMENTARIO
Por estar convalencente dunha operación non puiden asistir ao V Festival de Primavera, polo que non sei como decorreu o evento e cal foi o repertorio interpretado. Espero subir estes dados, xunto cos nomes dos directores, se consigo o programa de man. Nós interpretamos "Terra meiga", "Os teus ollos", "Bolboreta" e "Muradana". Por outros anos podo adiviñar o entusiasmo do público e o ambiente de camaraderia na merenda ceia con que fechamos a xornada. Valla, pois, este breve apontamento para dar conta da primeira actuación da tempada.
Mañán sabado 10 de maio decorrerá o Festival de Primavera, que organiza a nosa Coral desde 2010. Nesta V edición as corais convidadas son a CP Marusía de Bueu, a CP Don Diego de Muros e a CP Endesa das Pontes. O Festival celebrarase, como todos os anos, no Teatro da Xuventude de Cecebre, un dos locais con maior soleira da comarca, a partir das oito do serán. A entrada é de balde.
