Música en Cambre: A orquestra 'Iberia' de Cecebre

Orquestra "Iberia" de Cecebre

O libro Orquestras populares das Mariñas (2006), de Xulio Cuns Lousa e Xosé María Veiga Ferreira, apresenta ao longo de case 300 páxinas con abundantes fotografías un exhaustivo panorama das orquestras de baile da comarca das Mariñas durante o século XX. "Murgas" e "músicas" de comezos de século, gaiteiros, bandas de música e orchestras de baile, así como músicos, intérpretes, "animadores" e "vocalistas", van desfilando para conformar un afresco histórico e etnográfico de notábel interese. A mudanza de gostos e costumes comezou a fins do século XIX. Nun anuncio no xornal Las Mariñas a banda de música popular do Sr. Blanco oferecía xa en 1888 os seus servizos "en toda clase de funcións, enterros, misas solemnes, procesións, festas de aldea, etc.".

Dentre as inúmeras bandas e orquestras identificadas salientamos dúas do concello de Cambre, mais concretamente da parroquia de Cecebre: "Os Barrales" e a "Orquesta Iberia", de comezos e meados de século respectivamente. Sen contarmos os viciños que formaron parte de agrupacións doutros concellos, como Moris de Cecebre, trompetista da "Orquesta Guiliade" [Betanzos].

A Orquesta "Iberia" de Cecebre desenvolveu a súa actividade nos anos corenta e cincuenta. Segundo fotografía que consta no Fundo de Fotografía Histórica (Fototeca Concello de Cambre), a formación estaba composta por oitos membros (catro saxofones, duas trompetes, un trombone e a batería), todos muito novos -alguns mesmo crianzas- na altura da fotografía.  

IMAXES

 Capa de Orquestras populares das Mariñas 

de Xulio Cuns e Xosé Mª Veiga (2006) - Fonte

 "Orquesta Iberia Cecebre" (anos 40s/50s) - Fonte

LIGAZÓNS

Fundo de Fotografía Histórica (Fototeca Concello de Cambre)
"Orquestras Populares das Mariñas.- Libro de Xulio Cuns e Xosé Mª Veiga" (Blogue)

Tres cancións sobre o Marechal Pedro Pardo de Cela

O apresamento e posterior execución en 17 de decembro de 1483 do Marechal Pedro Pardo de Cela Aguiar e Ribadeneira (ca. 1425-1483), un dos últimos nobres galegos que opuxeron resistencia aos Reis Católicos, marca, para a historiografía galega, o comezo da decadencia e perda de autonomía política do antigo Reino da Galiza, e pasou de contado a formar parte do repertorio dos trobadores e dos cantares de cego. A traizón a Pardo de Cela, único modo de tomar o castelo da Frouseira, derradeiro acubillo do Marechal, é omnipresente en todas as coplas e poemas, antigos e modernos, populares e cultos.

As estrofes do conhecido como "Pranto" ou "Lamento da Frouseira", parecen ser restos dun romance de caráter épico composto pouco despois da súa morte. O Romance, editado a partir de varias fontes por Álvarez Blázquez (1965) apareceu no Memorial da Casa dos Saavedra, escrito no ano 1679. Luar na Lubre puxo música a algunha das estrofes do Pranto no seu tema "Na Frouseira", "suite de tres partes inspirada na morte do Mariscal".

Capa de Cantares Viejos
y Nuevos de Galicia.
Fonte: IMSLP

"Frouseira, triste Frouseira" é a terceira melodía da segunda serie de seis pezas das tres que conforman os Cantares Viejos y Nuevos de Galicia, obra publicada en Madrid en 1877. Nela, Marcial del Adalid, criador da canción galega moderna, pon música para piano a un poema da súa dona Fanny Garrido. Naquela altura comezaba o proceso mitificador da figura do Marechal polo historiador Benito Vicetto. O poema de Fanny Garrido recupera esa tradición de sabor romántico e nacionalista, na linha da zarzuela Pedro Madruga e a ópera Inese e Bianca, de Marcial del Adalid, que culminará na ópera O Mariscal de Rodríguez-Losada. Marta Almajano inclui a interpretación da peza no seu disco Del Amor (2002).

En Cantares Gallegos, publicada en 1911, un ano antes da súa morte, o poeta mindoniense Manuel Leiras Pulpeiro, dedica diversas coplas patrióticas á figura do Mariscal. . 

Torre e igrexa de San Salvador no castelo de Castro de Ouro (Alfoz). Fonte

Vista da Frouseira sobre o Valadouro. Fonte

Capas do discos de Luar Na Lubre e María Almajano.

LETRA (Fanny Garrido)

Mantense a ortografía da autora.

PARTITURA

Comezo da partitura que pode consultarse na páxina da Academia Galega que se indica abaixo.

LETRA (tradicional)

Incluímos as dúas estrofes musicada no tema de Luar na Lubre segundo a ortografía adoptada polo grupo. De facto, como se pode conferir nas ligazóns abaixo, non se transmite con clareza cal puido ser a ortografía nen mesmo o texto ("por razón estrelecida"/"por estrela crarecida" no verso 3) do (pretenso) documento orixinal.

LETRA (Leiras Pulpeiro)

Na cantiga "Ponte de Ruzos", explica Noia Campos, " 'Mariscala' com maiúscula reférese á muller do Mariscal que, portadora do indulto, foi retida por uns cregos na ponte de Ruzos -chamada logo do Pasatempo-, á entrada de Mondoñedo". A segunda copla é incluída por ser interpretada por César Morán. As tres do meio encerran a edición de 1911. As coplas vemellas foron acrescentadas polo editor Franco Grande nunha edición de 1970 formando parte duns "cantos inéditos". Nunha delas -continúa Noia Camiño- "o termo 'mariscala' está con minúscula e utilízase como metonimia da cadea coa que prenderon a Pardo de Cela. [...] En ambos os dous textos un emisor, que se pode identificar co espírito do feudal, alude á traizón nun ton recriminatorio."

VÍDEOS

      

Marta Almajano, "Frouseira, triste Frouseira" (Del Amor, 2002).

LIGAZÓNS

Imaxe do cabezallo: Torre do Homenaxe do castelo d'O Castrodouro (s. XV) e pico d'A Frouseira no fundo, emprazamento do castelo en que o Marechal se refuxiou na sua luita contra as tropas da raíña de Castela - Panoramio

Sobre o Marechal Pardo de Cela: Wikipedia - Celtiberia - Foros Xenealoxía - Pangalaica 1 e 2 - Francisco Mayán Fernández, El Mariscal Pardo de Cela y la iglesia de Mondoñedo a la luz de nueva documentación histórica (1962) [capa] - Eduardo Pardo de Guevara, El Mariscal Pedro Pardo de Cela y la Galicia de fines del siglo XV (1981) - Carlos Barros, "Mitos da historiografía galeguista" H-debate - C. Barros: "Ascenso e caída do mariscal Pardo de Cela" (h-debate) - Xoan Ramón Fernández Pacios, "Lendas e loubanzas do Mariscal Pardo de Cela" (Terra e Tempo, 11/12/11) - X. R. Fdez. Pacios, "O testamento do mariscal Pedro Pardo de Cela" (Terra e Tempo, 11/03/13)

Sobre A Frouseira: Wikipedia - Fotos Turismo Galicia Norte

Roteiro no Valadouro - Google Maps

MARCIAL DEL ADALID

Obra: Marcial del Adalid, Cantares viejos y nuevos de Galicia (1877), índice, partituras e capa IMSLP - Capa Museu de Belas Artes

Texto: 'Frouseira, triste Frouseira' de Fanny Garrido - Academia Galega

Partitura - PDF - Academia Galega

Vídeo Youtube - Frequency

LEIRAS PULPEIRO

Mª Camiño Noia Campos, o ponto "Literaturización da popular figura de Pardo de Cela" no artigo "A dimensión popular da obra de Leiras Pulpeiro" publicado en Estudos dedicados a Ricardo Carvalho Calero: Literatura, miscelánea, volume II (2000), ed. por José Luis Rodríguez [GOOGLE BOOKS]

LUAR NA LUBRE

Romance Popular "O lamento da Frouseira" (diferentes versións da letra): Archive - Archive - Desperta do teu sono (blogue) - Celtiberia
Disco de Luar Na Lubre - Web do grupo
Vídeo Youtube - FrequencyAudios Spotify - Grooveshark

CÉSAR MORÁN

Video Youtube

Concerto de Habaneras no Parque de Santa Margarida

 
CONCERTO DE HABANERAS
MÚSICA NO PARQUE - FESTAS DE MARIA PITA
Palco no Auditorio do Parque de Santa Margarida
Cuarta feira 19 de agosto

COMENTARIO

Da zarzuela às habaneras, dos Xardins de Mendes Nunes ao Parque de Santa Margarida en menos de 24 horas... Dous días trepidantes. Após actuarmos no ciclo MÚSICA NOS XARDINS pasamos para o ciclo MÚSICA NO PARQUE, no que coros e corais da cidade e a bisbarra oferecen un concerto exclusivo. Nós interpretamos os dez temas a seguir: "A vella chalana", "Barcarola", "Jardín de ensueño", "Camino del indio", "Bullerengue", "Terra Meiga", "Os teus ollos", "Quiéreme, sí, sí...", "Alma, corazón y vida", "La playa del querer", "Velai vai" e "Muradana".

Ainda que tiñamos maus augurios de intervencións doutras corais, que falaban duns 60 asistentes, a exitosa representación de zarzuela da xornada anterior fixo que a concorrencia se acrescentase até a 200 persoas. E houbo mesmo quen chegou a proferir algún "bravo"... Mas o que mais nos aledou a todos foi a presenza, de momento como visitante e asistente, do noso compañeiro Alfredo, xa muito reposto dun pequeno achaque que o levou a gardar repouso...

Un parente dun compañeiro tivo a amabilidade de tirar algunha fotografía do evento, que comezou ás 20:00 horas e decorreu ao longo de mais de unha hora.

IMAXES

 

Grande éxito do espectáculo de zarzuela nos xardins de Mendes Nunes

ESPECTÁCULO "VIVA LA ZARZUELA"
MÚSICA NOS XARDINS - FESTAS DE MARIA PITA
Palco nos Xardíns de Mendes Nunes
Terza feira 19 de agosto

Mezzosoprano: Mª Jose Ladra
Pianista: Zita Tanasescu
Dirección: Luisa Armesto

COMENTARIO

Grande suceso da representación de zarzuela que demos nos Xardins de Mendes Nunes dentro do ciclo Música nos xardíns a pasada terza feira 19 de agosto. A tarde de verán non defraudou, e o local estaba ateigado de público muito variegado. Ás oito e media da tarde os xardins de Mendes Nunes estaban colmados de pais coas crianzas, grupos de jovens e casais de idosos, que acudían a pasear, brincar ou tomar un petisco no "Certamen de Casas Regionales". Repetimos o programa interpretado había dous días en Cambre. É foi o maior suceso do noso espectáculo de zarzuela, que xa tivera momentos de gloria em Sada e Betanzos. Mesmo amigas admiradoras nos aguardaban na escala para nos parabenizar.

Só dispomos de imaxens até ao tema 7. Incluimos dúas breves informacións na imprensa local.

PROGRAMA

1. Marina, "Dichoso aquel que tiene...". Solista e coro de homes.
2. La rosa del azafrán, "Esta mañana mu tempranico...". Solista e coro xeral.
3. Katisuska: "Marcha de los soldados de Kazán". Coro de homes.
4. La del Soto del Parral, "Dónde estarán nuestros mozos". Coro xeral.
5. Don Gil de Alcalá, "Todas las mañanitas". Solista e coro xeral.
6. Don Manolito, "Viva Madrid que sí, que sí...". Coro xeral.
7. Luisa Fernanda, "Mazurca de las sombrillas". Solista e coro xeral.
8. El rey que rabió, "Coro de los doctores". Coro de homes.
9. Las Leandras, "Coro de los nardos". Solista e coro xeral.
10. La Verbena de la Paloma, "Por ser la Virgen de la Paloma". Coro xeral.
11. Las hijas del Zebedeo, "Al pensar en el dueño de mis amores". Solista.
12. El último romántico, "Mazurca". Coro xeral.
13. La Gran Vía, "Tango de la Menegilda". Solista.
14. La Gran Vía, "La jota de los ratas". Tenores e baixos solistas.
15. La Gran Vía, "El Chotis del Elisedo". Solista e coro xeral.

REPORTAXE FOTOGRÁFICA

 

1. Marina, "Dichoso aquel que tiene...". Solista e coro de homes.

 

2. La rosa del azafrán, "Esta mañana mu tempranico...". Solista e coro xeral.

 3. Katisuska: "Marcha de los soldados de Kazán". Coro de homes.

 4. La del Soto del Parral, "Dónde estarán nuestros mozos". Coro xeral.

 5. Don Gil de Alcalá, "Todas las mañanitas". Solista e coro xeral.

 

6. Don Manolito, "Viva Madrid que sí, que sí...". Coro xeral.

 

7. Luisa Fernanda, "Mazurca de las sombrillas". Solista e coro xeral.

INFORMACIÓN NA IMPRENSA LOCAL
El Ideal de Galicia - La Opinión da Coruña

Participación no XVI Festival de Habaneras de Cambre

XVI FESTIVAL DE POLIFONÍA E HABANERAS

Auditorio do Parque da Igrexa, Cambre
Venres 15 de agosto

CORAIS PARTICIPANTES

Coral de Cecebre
Coral Aires Novos de Pravio
Coral Polifónica Santa María de Cambre

Real Coro de Toxos e Froles (convidada especial)

PROGRAMA DO FESTIVAL

CRÓNICA FOTOGRÁFICA

Após faltarmos á edición de 2013 voltamos a participar no Festival de Habaneras de Cambre que reúne as corais do concello e unha agrupación musical de recoñecido prestixio, o Real Coro Toxos e Froles de Ferrol. Como estes últimos anos, o bon tempo acompañou a velada e, con el, un público variegado e muito atento que enchera as grades ás 20:30 da tarde, hora do comezo. O Festival estivo apresentado por unha representante do Concello.

Dous aspectos do público asistente

Na primeira parte do Festival actuamos as corais de Cambre, este ano reducidas a tres: Coral de Cecebre, a Coral Aires Novos de Pravio e nós, a Coral Santa María de Cambre. Achamos en falta aos compañeiros de Sigrás e mais de Bribes.

  Coral de Cecebre

  Coral Aires Novos de Pravio

  Coral Santa María de Cambre

Nós interpretamos o mesmo programa que no recente Festival de Habaneras de Santa Margarida: "A vella chalana", "Os teus ollos", "Alma, corazón y vida" e "Muradana". Como na Cruña, todas as nosas interpretacións foron acollidas con muitos aplausos.

  Coral Santa María de Cambre

De seguido, na segunda parte do Festival, mais nocturna, actuou o Real Coro Toxos e Froles, cheio de ledicia, música e colorido, que foi recebido con muito agarimo polo público. Foliadas, moiñeiras, pandeiradas e troulas compuseron a sua participación. Persoalmente, achei en menos algún dos alalás de cuxa recuperación Toxos e Froles fora un dos pioneiros canda a sua fundación, da que se cumpre este 2015 o cen aniversario da súa apresentación pública.

Público asistente antes da actuación de Toxos e Froles.

O coro, esperando o momento de acceder ao cenario.

Diversos momentos da actuación de Toxos e Froles. 

Concluiu a velada coa entrega de agasallos ás agrupaciones musicais participantes, consistente nun libro de fotografías e estampas antigas do concello e un ramo de flores. 

Agasallos e despedida. Apresentadora, Juan Garay (noso Presidente),

a representante da coral de Cecebre, dous representantes de Toxos e Froles,

Lis Teuntor (Aires Novos) e Santiago Ríos (Concelleiro de Cultura).

 

Após a entrega de presentes, Toxos e Froles e bastantes membros particulares (entre os cais a nosa directora, que tornou rápida canda ao seu home, o noso compañeiro Alfredo, que está no hospital a se repor dun achaque), non participaron no refrixerio de verán con que nos convidará o Concello, mas os que ficamos demos boa conta del con muita risada e parolada...

 

 
AGASALLO DA ORGANIZACIÓN