Título: Miñatos de vranLibretista: Enrique Zas Simo
Música: José Fernández Vide
Ano: 1928
Lugar: La Habana
José Fernández Vide (1893-1981), máis coñecido como o “Maestro Vide”, parte para La Habana pouco despois de casar en agosto de 1924 para facerse cargo da dirección artística do Centro Galego de La Habana. Entre a súa variegada creación e actividade musical destaca a estreia de dúas zarzuelas galegas: Miñatos de vran, con letra de Enrique Zas Simo (1877-1928) e Proba d´amor, con letra de Francisco Alvarez de Novoa (1873-1936), estreadas no Teatro Nacional de La Habana en 1928. Fernández Vide regresaría para Ourense en 1932, no momento álxido da súa carreira. Parece que a Revista Galicia informaba en 1933 de que Fernández Vide estaba a concluír unha zarzuela sobre libreto de Xavier Pardo, colaborador da revista. Tamén informa doutro libreto para outra nova zarzuela que non chegou a escribir.
Por mor da expropiación e posterior destrucción parcial dos fondos do Centro Galego de La Habana non se conserva a obra orixinal de Miñatos de vran. Apenas os programas de man da estrea e algunhas crónicas da época, conservadas no arquivo familiar do Maestro Vide, fornecen algún dado sobre o orixinal composto en La Habana. No cartaz da estreia, ilustrado coas fotografías do compositor e libretista, máis a soprano (Carmen Hernández) e o tenor (Valentín Urrestarazu), anuncia:
Teatro Nacional. Gran Noche Gallega. 18 de enero. En honor de las Agrupaciones
Artísticas de la Sección de Bellas Artes del M.I. Centro Gallego. Estreno de la preciosa
zarzuela lírica gallega en 2 actos y ocho cuadros, original del maestro Vide y Enrique Zas, titulada: Miñatos de Vran (Milanos de verano). 40 profesores de orquesta. Coros de 60 voces. Gran acto de concierto.
REPOSICIÓN EN OURENSE
Miñatos de vran foi reposta en Ourense polo Liceo de Arte de
Educación e Descanso no Coliseo Xesteira. A obra representouse en dúas
únicas funcións o día 30 de xaneiro de 1959, constituíndo un éxito na cidade, segundo reflictía o día seguinte o xornal local La Región. O libreto orixinal de Enrique Zas foi
adaptado por Ramón Otero Pedraio, que pronunciou una breve alocución na estreia. A obra mudou de dous para tres actos, como reza nos programas de man: “Miñatos de vran. Zarzuela en 3 actos, libro de Enrique Zas y Ramón Otero Pedrayo, música del orensano, maestro José Fernández Vide”. Fernández Vide tamén escribíu unha redución para voz e piano, versiónh que subtitula a obra como "Zarzuela Gallega en tres actos."
Ramón Otero Pedrayo con Anisia Miranda e Xosé Neira Vilas durante a feira do libro galego,
en Bos Aires, organizado por Follas Novas (1959) - Fonte: Fundación Otero Pedrayo.
José Fernández Vide - Fonte: P.V. Patrimonio Musical Galego
Como observa Jurado (2010), a obra denuncia, ou polo menos apresenta, "a situación de diglosia relacionada co contexto social: se os mariñeiros falan galego, os señoritos Eduardo e Celiña o fan en castelán (sendo galegos), ao igual que o madrileño Carlitos; ademais, Faneco emprega unha variedade dialectal."
ARGUMENTO
[...] o argumento xira en torno a unha difícil historia de amor entre
Manuel (tenor) e Maripepa (tiple), que remata cun xuramento de amor
eterno. O primeiro acto transcorre nun pobo entre mariñeiro e turístico,
onde Carlitos, un mozo madrileño veraneante, pretende sen éxito a
pescantina Maripepa, namorada do señorito Eduardo, un case licenciado en
Medicina. Manuel, mariñeiro, confesa ao seu amigo Corisco que está
namorado de Maripepa. Eduardo convence a Maripepa de que fuxa con el esa
noite a Santiago de Compostela e ela, finalmente, accede. No dúo con
Manuel este confésalle o seu amor, mais ela rexéitao. Carlitos contrata a
Faneco para que lle aprenda falar galego e, así, poder declararlle o seu amor a Maripepa.
O segundo acto acontece nunha rúa de Santiago, onde Maripepa traballa na taberna da señora Antona, situada fronte á casa de Celiña, rica herdeira prometida de Eduardo. Antona coincidiu con Maripepa na viaxe á cidade e conseguiu convencela de que non escapase con Eduardo, dándolle emprego no seu estabelecemento; traballando alí, Maripepa descubriu que Eduardo estaba prometido, por interese, coa rica Celiña, e que só pretendía convertela na súa amante. Antona, de acordo con Corisco e outros amigos de Manuel, trama finxir que entrega a Maripepa a Eduardo, para o cal faille escribir unha nota de amor dirixida á moza. Unha vez que a ten no seu poder, emborracha a Eduardo, momento no que Corisco e os demais ispen a Eduardo e péganlle con pez plumas a todo o corpo, abandonándoo na rúa tras mostralo a Celiña e darlle a nota de amor que Eduardo escribiu a Maripepa; a señorita, desenganada, rompe o seu compromiso con el. Mentres, Manuel pasea por Santiago con intención de matar Eduardo que é atopado por un garda, o sereno e a tuna compostelá. Manuel e Corisco encóntranse e este explícalle ao seu amigo o que aconteceu con Maripepa e Eduardo, e aconséllalle casar con ela, xa que está arrepentida do que fixo.
O terceiro acto, máis curto, transcorre no pobo mariñeiro do primeiro; as mozas opinan sobre a fuxida de Maripepa con Eduardo na presenza de Faneco, mais unha delas lles explica o que aconteceu en realidade. Maripepa e Manuel prométense e, aínda que a señorita Celiña quere ser a madriña, dito papel recae, finalmente, na señora Antona quen, á súa vez, casa con Corisco.
Jurado 2010
O segundo acto acontece nunha rúa de Santiago, onde Maripepa traballa na taberna da señora Antona, situada fronte á casa de Celiña, rica herdeira prometida de Eduardo. Antona coincidiu con Maripepa na viaxe á cidade e conseguiu convencela de que non escapase con Eduardo, dándolle emprego no seu estabelecemento; traballando alí, Maripepa descubriu que Eduardo estaba prometido, por interese, coa rica Celiña, e que só pretendía convertela na súa amante. Antona, de acordo con Corisco e outros amigos de Manuel, trama finxir que entrega a Maripepa a Eduardo, para o cal faille escribir unha nota de amor dirixida á moza. Unha vez que a ten no seu poder, emborracha a Eduardo, momento no que Corisco e os demais ispen a Eduardo e péganlle con pez plumas a todo o corpo, abandonándoo na rúa tras mostralo a Celiña e darlle a nota de amor que Eduardo escribiu a Maripepa; a señorita, desenganada, rompe o seu compromiso con el. Mentres, Manuel pasea por Santiago con intención de matar Eduardo que é atopado por un garda, o sereno e a tuna compostelá. Manuel e Corisco encóntranse e este explícalle ao seu amigo o que aconteceu con Maripepa e Eduardo, e aconséllalle casar con ela, xa que está arrepentida do que fixo.
O terceiro acto, máis curto, transcorre no pobo mariñeiro do primeiro; as mozas opinan sobre a fuxida de Maripepa con Eduardo na presenza de Faneco, mais unha delas lles explica o que aconteceu en realidade. Maripepa e Manuel prométense e, aínda que a señorita Celiña quere ser a madriña, dito papel recae, finalmente, na señora Antona quen, á súa vez, casa con Corisco.
Jurado 2010
Dentre os números da segunda versión (1959) da obra: Preludio e coro inicial, Canción de Carlitos, Dúo de Manuel e Maripepa, Coro final acto primeiro, Canción de Celiña, Coplas de Carlitos, Barcarola, La tuna, Coplas de Faneco, Quixen morrer, Canción de Corisco e Coro final, destacamos a balada "Quixen morrer" retirada polo Maestro Vide desta obra. Foi gravada pola soprano Teté Torre (exitosa protagnista de reposición de 1959) e Pepe “Vide”, fillo do compositor, no disco Dulce sono.
LIGAZÓNS
Javier Jurado Luque, A lenda de Montelongo: A zarzuela galega como manifestación cultural multidisciplinar na conformación do nacionalismo galego, 2010 [Resumo e ligazón a texto completo en Dialnet - Texto completo (PDF) en Repositorio da Universidade da Coruña].
Carlos Villanueva, "José Fernández Vide (1893-1981): tópicos identitarios en la figura y la obra de un músico de la emigración" [Proxecto Virtual Patrimonio Musical Galego - Trans Revista Transcultural de Música].
Carlos Villanueva, "José Fernández Vide (1893-1981): tópicos identitarios en la figura y la obra de un músico de la emigración" [Proxecto Virtual Patrimonio Musical Galego - Trans Revista Transcultural de Música].
Carlos Villanueva, "José Fernández Vide (1893-1981): la figura y la obra de un músico de la emigración" [dialnet - pdf].
"José Fernández Vide (Ouresne, 1893-1981)" [La ciudad gallega de los músicos]
Javier Jurado, Mestre Vide. Obra completa. Volume 4: Zarzuelas, Ourense: Deputación Provincial de Ourense, 2011 [Libro en Dos Acordes - Noticia da apresentación en Ourense Dixital]
Javier Jurado, “Miñatos de vran. Zarzuela galega de Fernández Vide sobre libreto de Otero Pedrayo?”, Grial, Revista Galega de Cultura 195, Vigo, 2012 [dialnet]
